Kirgizisch
Kirgizisch |
|
Kyrgyz tili / |
| Landen waar Kirgizisch gesproken wordt: | Kirgizië, China, Afghanistan, Oezbekistan, Pakistan, Tadzjikistan en Rusland. |
| Het Kirgizisch is een officiële taal in: | Kirgizië en de Autonome Kirgizische Prefectuur Kizilsu in China. |
| Aantal moedertaalsprekers: | Rond de 4,5 miljoen sprekers. |
| Eigen benaming: | Кыргыз тили. Kyrgyz tili. |
| Alfabet: | Cyrillisch, Latijns en Arabisch. |
| Aantal letters in het alfabet: | 36 (van A tot Я) |
| Regulering: (Van spelling, etc.) |
Geen regulerende instantie. |
| Classificatie: (Taalfamilie) |
---> Turkse talen ----------> Kiptsjakisch ------------------> Kirgizisch |
| Kirgizisch is sterk verwant aan: | Kazachs, Tataars en Basjkiers. |
| Kirgizisch is in mindere mate ook verwant aan: | Turks, Oezbeeks, Azerbeidjaans, Oeigoers, Turkmeens |
| Inleiding Het Kirgizisch is een Turkische taal die gesproken wordt in Kirgizië (waar het de nationale taal is), China (waar de taal officieel is in de Autonome Kirgizische Prefectuur Kizilsu), Oezbekistan, Afghanistan, Pakistan, Tadzjikistan en Rusland. Er bestaan twee belangrijke dialectgroepen: de noordelijke en de zuidelijke. De noordelijke dialecten hebben invloeden ondergaan uit het Kazachs en het Mongools. De zuidelijke dialecten hebben invloeden ondergaan uit het Oezbeeks, Tadzjieks en Perzisch. De noordelijke dialecten gelden als de norm voor de standaardtaal. Kirgiziërs noemen hun taal Kyrgyz tili. |
 SchriftHet Kirgizisch werd ruim duizend jaar geleden geschreven in Turkse runen. Dat schrift werd echter al snel ingeruild voor het Arabische alfabet dat in gebruik bleef tot 1928. Toen stapte het Kirgizisch, net als veel andere Turkische talen in die tijd, over op het Latijnse alfabet. Dat was slechts voor korte duur. Want onder druk van Jozef Stalin werd in 1940 overgestapt op het Cyrillisch alfabet. Dat alfabet is vandaag de dag nog steeds in gebruik. Het alfabet telt 3 letters meer dan het Russische Cyrillische alfabet. Vandaag de dag gaan er af en toe stemmen op om terug te keren naar het Latijnse alfabet. De Kirgizische minderheid in China schrijft nog steeds met het Arabische schrift. |
| Taalfamilie en verwantschappen Het Kirgizisch behoort tot de Turkische talen. Dat is een groep talen die gesproken worden in een gebied tussen Turkije en het uiterste noordwesten van Siberië, niet ver van de Straat van Bering. Binnen deze groep is het Kirgizisch het nauwste verwant aan het Kazachs, Tataars en Basjkiers. In de verte is het Kirgizisch verwant aan talen zoals het Turks, Azeri, Oezbeeks en Turkmeens. Lange tijd werd er gedacht dat de Turkische talen een grotere taalfamilie vormden met de Oeralische talen (o.a. Fins en Hongaars), het Mongools, het Japans en het Koreaans. Inmiddels is uit onderzoek gebleken dat de verwantschappen tussen deze talen deels op toeval en deels op contacten tussen de taalgebieden berusten. Er is dus geen gezamenlijke afstamming, geen gezamenlijke oertaal van al deze talen. De Turkische talen zijn een taalfamilie op zich. |