Statistieken

Vandaag 125
Deze week 202
Deze maand 1410
Sinds 08-2008 983203

Maya





 

 

 

 

 

Landen waar Mayatalen gesproken worden: Mexico, Guatemala, Belize, Honduras, El Salvador
Officiële status: Erkend als nationale talen in Guatemala en Mexico. In Mexico worden verschillende Mayatalen erkend als nationale talen naast het Spaans.
Aantal moedertaalsprekers: Meer dan 6 miljoen (verdeeld over verschillende talen)
Eigen benaming: Varieert per taal; enkele voorbeelden zijn Yucateeks Maya (Màaya t’àan), K'iche', en Q'eqchi'.
Alfabet: Latijns
Aantal letters in het alfabet: Varieert per taal, meestal tussen 25 en 30 letters, inclusief speciale karakters zoals glottisslagen en klinkerduplicaties.
Regulering:
(Van spelling, etc.)
O.a. Academia de Lenguas Mayas de Guatemala (ALMG) en Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI).
Classificatie:
(Taalfamilie)
Maya
---> Moderne Mayatalen
De belangrijkste talen: K'iche', Kaqchikel, Q'eqchi', Yucateeks Maya, Mam, en Tzotzil.

 

 

Inleiding
De Mayatalen vormen een taalfamilie die wordt gesproken door de Maya-volken van Midden-Amerika. Deze talen hebben een rijke geschiedenis die teruggaat tot de precolumbiaanse beschavingen en veel van de Mayatalen worden nog steeds gesproken door miljoenen mensen in de regio. De meest gesproken Maya-taal is het K'iche', gevolgd door het Q'eqchi' en het Yucateeks Maya. Hoewel sommige Mayatalen zoals het Itza en Mopan nog maar door een klein aantal mensen worden gesproken, is er een hernieuwde belangstelling voor het behoud en de revitalisering van deze talen. In Guatemala en Mexico worden verschillende Mayatalen erkend en beschermd als onderdeel van het nationale erfgoed.

 

 

Alfabet
In de precolumbiaanse tijd hadden de Mayatalen een eigen schrift dat een combinatie was van logografisch en syllabisch schrift. In de koloniale tijd werden de Mayatalen geschreven in een schrift dat gebaseerd was op het Latijnse alfabet. Schriftsystemen werden meestal ontwikkeld door missionarissen. Niet alle moderne Mayatalen hebben gestandaardiseerde schriftsystemen, maar de Mayatalen van Guatemala gebruiken een op het Latijnse schrift gebaseerd fonetisch spellingsysteem, ontwikkeld door de Academia de Lenguas Mayas de Guatemala (ALMG). Schriftsystemen voor de talen van Mexico worden ontwikkeld door het Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI). De letters k, p, t, en ch hebben vaak glottisslagen (zoals de korte pauze in het woord 'beamen') die ze onderscheiden van de gewone medeklinkers en er zijn ook specifieke letters voor lange klinkers en nasale klanken. De meeste Mayatalen kennen bijvoorbeeld geen 'd', 'g', en 'f' zoals in het Nederlands, maar gebruiken vaak specifieke combinaties van letters voor klanken die uniek zijn voor deze talen, zoals de letter Ch en Tz in het Yucateeks..

 

 

Leenwoorden
Het Nederlands heeft enkele woorden uit de Mayatalen ontleend, zoals 'sigaar' en daarvan afgeleid 'sigaret'. Het Maya-woord voor "tabak" is sic en sicar betekent "het roken van tabaksbladeren".
In het Nederlands is ook het woord 'cenote' overgenomen uit de Mayatalen. Een cenote is rotsachtige structuur in Yucatán die met water is gevuld.

 

 

Verwantschap met andere talen
De Mayatalen zijn nauw verwant aan elkaar en maken allemaal deel uit van de Maya-taalfamilie, een van de belangrijkste taalfamilies in Meso-Amerika. Hoewel ze onderling niet altijd verstaanbaar zijn, delen ze een gemeenschappelijke grammaticale structuur en veel overeenkomsten in woordenschat. De Mayatalen zijn oorspronkelijk niet verwant aan andere Meso-Amerikaanse taalfamilies zoals het Azteeks, Nahuatl of Mixteeks, hoewel er in de loop der eeuwen wel enige wederzijdse invloed is geweest. Hieronder worden enkele voorbeelden gegeven van woorden in verschillende Mayatalen om de verwantschap te illustreren.

 

Mayatalen vergeleken met elkaar

Nederlands K'iche' Yucateeks Maya Kaqchikel Q'eqchi' Tzotzil Mam Itza
een jun jun jun hun jun jun hun
twee ka'i ka'a kab'i' ka'i' cha'k ka'i ka'
drie oxib' ox oxib' oxib' vo'x oxib' ox
vuur k'ahk' k'ahk' k'ahk' k'ek' k'ak' k'ahk' k'ahk'
water ja' ha' ja' ja' ja' ja' ha'
huis otoch na' otoch otoch otoch otoch na'
zon q'iij k'iin q'iij q'iij k'in q'iij k'iin
maan k'iin uh jolom jolom jolom k'iin uh
ster ek' ek' ek' ek' ek' ek' ek'
broer ch'ij ch'am ch'ij ch'ij ch'am ch'ij ch'am

 

 

 

2024 Harmen Schoonekamp | Contact | Talennet | Sitemap.

Snelkoppelingen en mededelingen

Heeft u een eigen website? Een link naar deze website wordt zeer gewaardeerd. Uw website kan eventueel ook bij ons in het linkoverzicht geplaatst worden.